"Narzędzia Elektronarzędzia" 3(55)2007

21 października 2005 r. weszła w życie ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym opublikowana w Dzienniku Ustaw Nr 180, pozycja 1495. Obowiązek regulacji zbierania elektrycznych i elektronicznych odpadów nakłada na Polskę dyrektywa unijna 2002/96/WE, zwana dyrektywą WEEE (Waste Electrical and Electronic Equipment), obowiązująca od lutego 2003 r. i obligująca kraje członkowskie do dostosowania prawa lokalnego nie później niż do 13 sierpnia 2005 r. Polsce udało się wynegocjować okresy przejściowe, tzn. część tej dyrektywy zacznie obowiązywać od 2008 r.

Dyrektywa ta należy do tzw. dyrektyw środowiskowych i jest oparta na rozszerzonej odpowiedzialności producenta wprowadzającego na terytorium kraju sprzęt elektryczny i elektroniczny. W praktyce oznacza to, że wprowadzający sprzęt jest nie tylko odpowiedzialny za powstające w procesie produkcyjnym odpady, ale również za odpady powstałe po zużyciu wytworzonych przez niego produktów.

Zgodnie z definicją zawartą w dyrektywie za wprowadzającego sprzęt uważa się przedsiębiorcę, który na terytorium kraju:
a. produkuje i sprzedaje pod własnym oznaczeniem sprzęt,
b. sprzedaje pod własnym oznaczeniem sprzęt wyprodukowany przez innego przedsiębiorcę,
c. prowadzi działalność związaną z importem lub wewnątrzwspólnotowym nabyciem sprzętu.

Zgodnie z art. 23 ust. 1 ustawa nakłada na wprowadzającego sprzęt obowiązek umieszczenia oznakowania - symbolu przekreślonego kosza - którego wzór określa załącznik nr 3 do ustawy. Oznakowanie takie powinno być umieszczone w sposób wyraźny, czytelny i trwały.

Ustawie podlega 10 grup sprzętu elektrycznego i elektronicznego wyszczególnionych w załączniku nr 1 ustawy, są to:
• Wielkogabarytowe urządzenia gospodarstwa domowego tzn: chłodziarki, zamrażarki, pralki, suszarki do ubrań, zmywarki, mikrofalówki, grzejniki elektryczne, wentylatory elektryczne, urządzenia klimatyzacyjne.
• Małogabarytowe urządzenia gospodarstwa domowego np: odkurzacze, zamiatacze dywanów, żelazka, tostery, frytkownice, noże elektryczne, wagi.
• Sprzęt teleinformacyjny i telekomunikacyjny tj: komputery, laptopy (w tym procesor, mysz, monitor i klawiatura), stacje robocze, notebooki, notepady, kalkulatory kieszonkowe i biurowe, elektryczne i elektroniczne maszyny do pisania, faksy, teleksy, telefony.
• Sprzęt audiowizualny m.in.: odbiorniki radiowe, telewizyjne, kamery, sprzęt hi-fi, wzmacniacze dźwięku.
• Sprzęt oświetleniowy: oprawy oświetleniowe do lamp fluorescencyjnych (z wyjątkiem opraw stosowanych w gospodarstwach domowych), liniowe lampy fluorescencyjne, kompaktowe lampy fluorescencyjne, niskoprężne lampy sodowe.
• Narzędzia elektryczne i elektroniczne: wiertarki, piły, maszyny do szycia itd.
• Zabawki, sprzęt rekreacyjny i sportowy: kolejki elektryczne i tory wyścigowe, gry wideo, kieszonkowe konsole do gier wideo itp.
• Przyrządy medyczne: sprzęt do radioterapii, do badań kardiologicznych, do wentylacji płuc, analizatory i in.
• Przyrządy do nadzoru i kontroli: czujniki dymu, regulatory ciepła, termostaty, urządzenia pomiarowe.

Grupa 10, która interesuje nas najbardziej, to automaty do wydawania: automaty do wydawania napojów gorących, butelek lub puszek z napojami zimnymi lub gorącymi, do wydawania produktów stałych, pieniędzy i inne wydające wszelkiego rodzaju produkty.

Należy podkreślić, że grupa 10 wg powyższej klasyfikacji obejmuje przedsiębiorców, którzy nie wprowadzają sprzętu przeznaczonego dla gospodarstw domowych. Jest to o tyle istotne, że importerzy automatów nie podlegają obowiązkowi zabezpieczenia finansowego, z wyjątkiem sytuacji, w których oprócz profesjonalnych maszyn vendingowych wprowadzają na rynek polski również urządzenia elektryczne przeznaczone dla gospodarstw domowych.

Ustawa o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym nakłada na wprowadzającego sprzęt na rynek polski (importera lub producenta) obowiązek rejestracji w Głównym Inspektoracie Ochrony Środowiska. Ustawowy termin złożenia wniosku w GIOŚ minął 30 września 2006 r. i dotyczył przedsiębiorców, którzy prowadzili działalność przed 1 lipca 2006 r. Ci, którzy po tej dacie zamierzają założyć firmę, powinni złożyć wniosek o wpis do rejestru zanim rozpoczną działalność, nie później jednak niż w terminie 14 dni od uzyskania wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego.

Wprowadzający sprzęt we wniosku musi podać m.in. swoją nazwę, adres siedziby, NIP i REGON (jeżeli ma). Musi także określić grupę i nazwę rodzaju sprzętu, który wprowadza oraz podać informacje o umowie z organizacją odzysku sprzętu elektronicznego.

W celu dokonania rejestracji, oprócz wypełnionego wniosku należy dołączyć zestawienie wprowadzonego sprzętu, jego masę oraz rodzaj, obejmujące pierwsze półrocze 2006 r. i uwierzytelnioną kopię dowodu uiszczenia opłaty rejestrowej. Stawki wymienionej opłaty oblicza się na podstawie rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 19 stycznia 2006 r. (Dz. U. nr 17, poz. 139). Wysokość opłaty rocznej waha się od 50 zł do 7500 zł i zależy od obrotów netto firmy oraz od wielkości przedsiębiorstwa.

Po prawidłowo złożonym wniosku o wpis do rejestru Główny Inspektorat Ochrony Środowiska nadaje firmie tzw. numer rejestrowy, w ciągu jednego miesiąca od jego złożenia (maksymalnie do dwóch miesięcy w skomplikowanych przypadkach). Od tej pory przedsiębiorca zobowiązany jest umieszczać powyższy numer na każdej wystawionej przez siebie fakturze.

Ustawa o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym zobowiązuje producentów oraz importerów automatów, podobnie jak innych przedsiębiorców, do zorganizowania zbiórki, odzysku, recyklingu zużytego sprzętu elektrycznego pochodzącego z tego samego rodzaju (w tym przypadku jest to grupa 10), który produkują lub też importują. O obowiązku tym mówi między innymi artykuł 29 ustawy, który brzmi następująco: Wprowadzający sprzęt inny niż przeznaczony dla gospodarstw domowych jest obowiązany do zorganizowania i sfinansowania zbierania, przetwarzania, odzysku, w tym recyklingu, i unieszkodliwiania zużytego sprzętu pochodzącego od użytkowników innych niż gospodarstwa domowe:
1) powstałego ze sprzętu wprowadzonego przez niego na terytorium kraju po dniu 13 sierpnia 2005 r.;
2) powstałego ze sprzętu wprowadzonego przez niego na terytorium kraju do dnia 13 sierpnia 2005 r., jeżeli zużyty sprzęt jest zastępowany przez sprzęt tego samego rodzaju, co sprzęt dostarczony przez tego wprowadzającego, przy czym finansowanie zbierania, przetwarzania, odzysku, w tym recyklingu, i unieszkodliwiania tego sprzętu może być również ponoszone przez jego użytkownika w zakresie określonym w umowie zawartej pomiędzy wprowadzającym sprzęt i użytkownikiem.

Należy nadmienić, że artykuł ten obowiązuje z chwilą wejścia ustawy w życie. W przeciwieństwie więc do przedsiębiorców wprowadzających sprzęt przeznaczony dla gospodarstw domowych, obowiązki zbiórki, odzysku i recyklingu spoczywające na producentach i importerach automatów datuje się od dnia 21 października 2005 r.
W praktyce obowiązki ustawowe przedsiębiorca może wypełnić poprzez:
1. podpisanie umowy z organizacją odzysku zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego, która powinna spełniać dwa podstawowe warunki - jest spółką akcyjną producentów i importerów podlegających ustawie jako wprowadzający, dysponujących kapitałem akcyjnym, który powinien wynosić nie mniej niż 5 000 000 zł oraz dokonała obowiązkowej rejestracji w Głównym Inspektoracie Ochrony Środowiska,
2. zrealizowanie ich samodzielnie,
3. zlecenie części lub całości obowiązków wyspecjalizowanej firmie recyklingowej, która powinna spełniać dwa podstawowe warunki - a) posiada własny zakład przetwarzania z pozwoleniem na przetwarzanie właściwej grupy sprzętu, której podlega importer lub producent, b) dokonała obowiązkowej rejestracji w Głównym Inspektoracie Ochrony Środowiska.

W sytuacji braku umowy z organizacją odzysku lub firmą recyklingową przedsiębiorca, który zgodnie z ustawą jest wprowadzającym, ustawowo zobowiązany jest do zapewnienia sieci zakładów przetwarzania na terenie kraju we własnym zakresie lub podpisania umów z już istniejącymi przedsiębiorstwami prowadzącymi działalność w tym zakresie. Podstawą prawną tego obowiązku jest artykuł 33, który obowiązuje od 1 października 2006r.

Na producentów i importerów automatów nałożony został ponadto obowiązek prowadzenia terminowej sprawozdawczości. Sprawozdania o ilości, masie i rodzaju wprowadzonych urządzeń oraz ilości zebranych i przetworzonych odpadów sprzętu powinny być wysyłane do Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska na odpowiednich formularzach, zgodnych z rozporządzeniami Ministra Środowiska. Termin pierwszego sprawozdania upłynął 16 października bieżącego roku. Sprawozdawczość powinna być prowadzona kwartalnie.

W 2008 r. producenci i importerzy automatów zobowiązani są do uzyskania następujących poziomów odzysku i recyklingu:
• odzysku 80% masy zużytego sprzętu
• recyklingu części składowych, materiałów i substancji pochodzących ze zużytego sprzętu na poziomie 75% masy zużytego sprzętu.

Ustawa o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym już funkcjonuje i nie można jej lekceważyć. Teraz jest ostatni moment dla firm podlegających tej ustawie, aby zacząć realizować obowiązki w niej zawarte. W przeciwnym wypadku, w ustawie określone są dość wysokie kary, które mogą wynieść nawet 0,5 mln zł.